Posts tagged as: Çin

Prof. Dr. Osman Metin Öztürk

İran ve Suudi Arabistan yetkilileri Çin’de bir araya gelmiş…

Suudi Arabistan Ulusal Güvenlik Danışmanı Musaid el Aiban ve İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Ali Şemhani, 6-10 Mart tarihlerinde Pekin’de bir araya gelmiş…

Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkez Komitesi Dış İlişkiler Komisyonu Ofisi Direktörü (yakın zamana kadar Çin’in Dışişleri Bakanı) Wang Yi’nin açılış ve kapanış törenlerine başkanlık ettiği bu bir araya gelişte; Suudi Arabistan ve İran, BM Şartı temelinde, diplomatik yollarla anlaşmazlıklarını çözecekleri, birbirlerinin egemenliğine saygı göstereceklerini ve iç işlerine müdahale etmeyeceklerini beyan etmişler. Suudi Arabistan ve İran, ayrıca, aralarında yeniden diplomatik ilişki tesisi ve her alandaki işbirliğinin başlatılması konularında mutabık kalmışlar. Suudi Arabistan ve İran, bu bir araya gelişin düzenlenmesinde oynadığı aktif rolden dolayı Çin’e de teşekkür etmişler. Devamı…

Prof. Dr. Osman Metin Öztürk

Sıcak gelişme, Ukrayna’nın doğusunda…

Bilindiği üzere, Ukrayna, 2014’de ülkesinin doğusunda yaşanan krizin ürünü olan Donetsk Halk Cumhuriyeti ile Lugansk Halk Cumhuriyeti’nin varlığını kabul etmiyor, buraları hala Ukrayna’nın bir parçası olarak görüyor.

Uluslararası hukuk bakımından, Kırım’ın durumu ile, Ukrayna’nın doğusundaki Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin ve Lugansk Halk Cumhuriyeti’nin durumu ile aynı değildir, arada fark vardır. Rusya, uluslararası hukuku açıkça çiğneyerek Kırım’ı, önce işgal, sonra da işgal etmişti. Ukrayna’nın doğusunda ise, halk, başkent Kiev’e karşı ayaklanmış, silahlı mücadeleye girişmiş ve bu mücadele sonrasında da kendi Cumhuriyetlerini kurmuştu. Bir anlamda kendi geleceklerine kendileri karar vermiş, Donetsk Halk Cumhuriyeti ile Lugansk Halk Cumhuriyeti bu suretle ortaya çıkmıştı. Bu farkı önemlidir.

Bugün yaşanan sıcak gelişme, Rusya’nın, önce bu iki Cumhuriyeti tanıması, sonra da gelen talep üzerine bu iki Cumhuriyete asker göndermesi üzerine ortaya çıkmıştır. Çünkü Rusya’nın tanıma ve asker gönderme tasarrufu, Ukrayna’nın iki Cumhuriyeti tanımama ve iki Cumhuriyetin üzerine kurulu olduğu toprakların Ukrayna’nın bir parçası olduğuna dair yaklaşımına “ağır” bir darbe olmuştur. Bugünkü sıcak gelişmeye bakarken önce bunu görmek icap eder. Devamı…

 Prof. Dr. Osman Metin Öztürk

Geçtiğimiz hafta Kazakistan’ın güneyinde, özellikle Almatı ve civarı ile Jambıl Eyaletinde yoğun olarak kendisini gösteren, başkent Nursultan’a ve diğer bazı şehirlere de sirayet eden kaos/anarşi ve terör ortamı, 8-10 gün gibi kısa bir sürede etkisini kaybetmiş gözüküyor. Medyaya yansıyan haber, yorum ve açıklamalardan, olayların, “saman alevine” benzer şekilde ortaya çıkmış ve sönmüş olduğu gibi bir algı ediniliyor. Ancak bu görüntü ve algı yanıltıcı olabilir. Olayların uluslararası politikaya dair bazı konular ve durumlar ile gösterdiği eş zamanlılık, bir anlamda konjonktür, bunu söylemektedir. Eş zamanlılık ya da konjonktür, olayların etkisini kaybetmiş (saman alevi gibi çabuk sönmüş) gözükmesinin, buzdağının suyun üzerinde kalan kısmı gibi olabileceğini akla getiriyor ki; bu da, temkinli olmayı gerektirmektedir.

Kazakistan’daki son olaylara bakarken, uluslararası politikaya dair şu hususlar akla geliyor, şunlar görülüyor. Devamı…

Prof. Dr. Osman Metin Öztürk

Çin’in yükselişi, Çin-ABD rekabetinin baş göstermesi, ABD’nin Çin’i çevreleme politikasına yönelmesi ve bu bağlamda bir taraftan Asya-Pasifik stratejisini güncelleyip Hint-Pasifik’e dönüştürmesi ve bu suretle Hindistan’ı yanına çekmeye yönelmesi diğer taraftan da AUKUS[i] gibi bölgesel savunma yapılanmasına öncülük etmesi, Tayvan konusunda artan gerginlik, Çin’e komşu Afganistan’da kontrolün Taliban’ın eline geçmesi ve bunun yol açtığı kaos beklentisi, ve bu minvaldeki diğer gelişmeler, uluslararası politikada “sıcak gelişmeler” için, doğal olarak, Çin’i, Çin’e bitişik ya da yakın coğrafyaları akla getiriyor, gelişmelere bakılınca böyle görünüyor. Arakasında ABD’nin olduğu, Çin’i hedef alan, Çin’e bitişik/komşu coğrafyalarda “sıcak gelişme” beklentisi… Ancak gelişmeler böyle bir algıya yol açıyor olsa da, bu beklentinin gerçekleşme ihtimalinin zayıf olduğunu düşünüyorum.  Beni böyle düşünmeye iten temel etken, aşağıda arz ve izah edeceğim hususlar ışığında, Kafkasya’daki son gelişmeler… Akılcı, gerçekçi ve şüpheci bir bakış açısı ile bakıldığında, Kafkasya’daki ve bir şekilde Kafkasya ile bağlantılı görülen son gelişmelerden,  bu bölgenin uluslararası politikada sıcak gelişmelerin yaşanacağı bir bölge olma ihtimalinin hiç de zayıf olmadığı çıkarılabiliyor. Devamı…

Prof. Dr. Osman Metin Öztürk

Taliban’ın, Afganistan’ın kuzeyinde, Özbekistan’ın güneyinde kalan Şibirgan kenti ile, Tacikistan’ın güneyinde kalan Kunduz kentini ele geçirdiği, ABD’nin de B-52 bombardıman uçakları ile Şibirgan’daki Taliban mevzilerini bombaladığı ifade ediliyor[i]. Afganistan kuzeyinde, Taliban’ın ele geçirdiği Şibirgan ve Kunduz vilayetleri, bu nedenle ABD’nin B-52 uçakları ile bombaladığı ve “hayalet gambot uçakları”[ii] sevk ettiği bölge, Çin’in Sincan-Uygur Özerk Bölgesine açılan Wakhan koridorunu kontrol açısından, dolayısıyla Çin-ABD rekabeti bağlamında, son derece önemlidir.

Hatırlanacağı üzere, geçtiğimiz ay (Temmuz) içinde, bir Taliban heyeti Çin’i ziyaret etmiş, Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi ile bir araya gelmiş[iii] ve Taliban’dan, Çin’in Afganistan’ın yeniden inşası için yatırımlarını memnuniyetle karşılayacaklarını dair bir açıklama gelmişti[iv]. Pekin’den şu an itibarıyla bir açıklama gelmemiş olması, Çin’in, Taliban’ın Afganistan’ın kuzeyinde, Wakhan koridorunu yakından ilgilendiren söz konusu ilerleyişinden rahatsız olmadığı anlamına alınabilir. Bunlar, Taliban’ın Çin ile olan ilişkilerinin olumlu bir mecrada olduğuna işaret eden hususlar olarak görülüyor. Ve hiç şüphesiz, bunda, Sovyet işgali sırasında, Çin’in dolaylı yollardan İslami direnişçilere verdiği desteğin bugüne gelmiş hatırasının payı olduğu da ileri sürülebilir. Devamı…

Prof. Dr. Osman Metin Öztürk

İsrail’in, Suriye’deki Hizbullah ve İran bağlantılı hedeflere yönelik olarak 19 Temmuz’da başlattığı füze saldırıları, İsrail ile Rusya’yı karşı karşıya getirmiş gözüküyor[i]. Rusya’nın Suriye’deki “Muhalif Tarafları Uzlaştırma Merkezi” Başkan Yardımcısı General Vadim Kulit, İsrail’in Halep yakınlarına fırlattığı sekiz füzeden yedisinin, Humus yakınlarına fırlattığı dört füzenin hepsinin, Rus füze savunma sistemi tarafından düşürüldüğünü açıklamış ve İsrail’in bu saldırılarına tepki göstermiş… Londra merkezli Arap haber kaynağı Şark El Aswat’a dayandırılan dikkat çekici bir başka iddia da, Rusya Devlet Başkanı Putin’in, ABD Başkanı Biden ile yaptığı görüşmede, Rusya’nın İsrail’in Suriye’de artan faaliyetlerinden rahatsız olduğunu söylediği… Devamı…

Prof. Dr. Osman Metin Öztürk

Batılı ülkeler askerlerini Afganistan’dan çeker ve diplomatik temsilciliklerini kapatır ya da küçültür iken, Afganistan’ın kuzeyinde, Bedahşan’da da, Taliban’dan kaçan Afgan askerlerinin komşu Tacikistan’a sığındığı, bu suretle Tacikistan’a sığınan Afgan asker sayısının bini aştığı ifade ediliyor[i].

Bedahşah’ın konumu çok stratejik, çok değerli. Çünkü Çin’in Sincan-Uygur Özerk bölgesine komşu; Afganistan, Wakhan koridoru üzerinden Çin’in “sorunlu” bu bölgesine açılıyor. Devamı…

Prof. Dr. Osman Metin Öztürk

14 Haziran’da Belçika/Brüksel’de NATO Liderler Zirvesi var. Bu zirve, Türkiye için olduğu kadar, NATO, AB ve ABD için de önemli. Ancak zirveye, Türkiye’de münhasıran, muhtemel Erdoğan-Biden ilk yüz yüze görüşmesi ve Türkiye’nin Biden Yönetimine yaklaşması açılarından bakılıyor. Türk medyasında, böyle bir genel görüntü var.

Elbette ki, zirvenin bir resmi gündemi var ve bu gündemde çok önemli konuların bulunduğu tahmin edilebiliyor, gelişmelerden çıkarabiliyor: NATO’nun yeni stratejik konsepti, Afganistan, İran, Ukrayna, Çin, Rusya, küresel ısınmanın küresel savunma ve güvenliğe etkisi, bütün bu konular ışığında NATO içinde mali yük paylaşımının gözden geçirilmesi, yeni askeri yapılanmalar ve yeni kuvvet konuşlandırmaları/kuvvet takviyeleri… Bunlar zirvenin muhtemel gündem maddeleri olarak akla gelen konular. Devamı…

Prof. Dr. Dr. Osman Metin Öztürk

Karadeniz’deki Rusya-Ukrayna gerginliğinde tansiyon yükseliyor gözüküyor.

Gerginlik tırmanırken, önce Ukrayna’dan savaş istenmediği açıklaması gelmiş; daha sonra Rusya’dan da aynı yönde bir açıklama gelmişti.[i] Ancak Ukrayna’dan ve Rusya’dan bu açıklamalar gelmiş iken; ABD de, bir yandan durumdan endişeli olduğunu, gelişmeleri yakından izlediğini ve Dışişleri Bakanının Ukrayna konusunu Avrupalı ortaklarla görüşmek üzere Avrupa turuna çıkacağını açıklamış[ii], diğer yandan da Karadeniz’e iki savaş gemisi göndermişti. O gemilerin bugünlerde Karadeniz sularına girmesi bekleniyor.

Bu arada,  NATO Genel Sekreteri de, Rusya’ya, Ukrayna sınırına konuşlandırdığı askerleri geri çekmesi çağrısında bulunuyor ki; NATO’dan gelen bu resmi açıklamayı ABD’nin Ukrayna yaklaşımından ayrı düşünmek, eşyanın tabiatına aykırı olacaktır.

Gelinen noktada, gerginlikte, Ukrayna’nın ön plandan arka plana geçtiği, ABD’nin ön plan çıktığı gibi bir tablonun ortaya çıkması üzerine; Moskova, hem ABD’yi uyarıcı ciddi bir açıklama yapmış, hem de Hazar Donanması’ndan 15 kadar savaş gemisini Karadeniz’e sevk etmiştir. İşler bu noktaya gelmiş iken, Biden ile Putin, telefonda Ukrayna’yı konuşmuştur. Bu telefon görüşmesi, Ukrayna gerginliğinin kazandığı ciddiyetin bir işareti olarak görülebilir. Devamı…

Prof. Dr. Osman Metin Öztürk, ASCMER Başkanı

İsrail’de, Netanyahu’nun 12. yıla giren iktidarında, ideolojinin ve siyaset felsefesinin arkalara gittiği, sağ ve sol ayrımının kalmadığı, bunların yerini “Netanyahu taraftarlarının” ve “Netanyahu karşıtlarının” aldığı belirtiliyor.

İsrail’de geçtiğimiz günlerde gerçekleşen erken genel seçimin sonuçları ışığında yapılmış kısa analizde[i] geçen bu tespit, acaba,

i. küresel ölçekte bu yönde bir siyasal eğilimin varlığının işareti olarak görülebilir mi?

ii. Türkiye için de anlamlı bulunabilir mi? Devamı…