Türk medyasında yer alan bir habere[i] göre, “…Avrupalı ve ABD’li diplomatlar, Biden’ın, ‘Ankara taviz vermeye açık gözüktüğü için’ Brüksel’e (AB’ye) Türkiye’ye yaptırım uygulamama çağrısı yaptığını” belirtmiş… Türkiye’ye yeni yaptırımlar yokmuş, mevcut yaptırımlar da askıya alınacakmış…
“Türkiye taviz vermeye açık” ifadesi!.. Türkiye için, hem iç politika, hem de bölgedeki mevcut durum açısından çok anlamlı bir ifade…
ABD’de Biden’ın Başkanlık koltuğuna oturmasının üzerinden iki ay geçmiş olmasına rağmen hala Biden-Erdoğan telefon görüşmesi gerçekleşmemiştir. Biden’ın, ilk teması geciktirerek Erdoğan üzerinde baskı oluşturmayı amaçaldığı ifade edilmiştir. ABD’nin, Türkiye’de demokrasi, hukuk, adalet ve insan hakları sorunlarının öne çıkmasından ve baskının artmasından rahatsız olduğu; Kongre üyelerinin, bunları gerekçe göstererek, Başkan Biden’e Türkiye’ye baskı yapması için çağrılarda bulunduğu bilinmektedir.
Bölgeye bakıldığında ise, Türkiye, hemen hemen bütün bölgesel konularda (sorunlarda) ABD ve Avrupa ile karşı karşıyadır. Terörizmle mücadele, Irak, Suriye, Doğu Akdeniz, Kıbrıs, Ege, Batı Trakya, Rusya ile ilişkiler, bölgedeki “militan Sünni İslami aşırıcılık” … Bunlar hemen akla gelen konulardır. Bu konuların bazılarındaki Türkiye-ABD karşıtlığı çok ciddidir. ABD’nin bölgedeki varlığı ve bir kısım faaliyetleri, Türkiye’yi milli ve coğrafi bütünlüğünü koruma konusunda endişeye sevk edecek derecededir, Türkiye’nin hak ve menfaatlerini derinden olumsuz etkilemektedir.
AKP/Erdoğan iktidarı, siyasal açıdan eski gücünde değildir. Anketler, iktidarın seçmen nezdindeki siyasal desteğinde belirgin bir erime olduğuna işaret etmektedir. Sayın Erdoğan, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”nin ve hem Cumhurbaşkanı hem de iktidar partisi AKP’nin Genel Başkanı olmanın sağladığı avantajları kullanarak, iktidarını sürdürme peşindedir. Bu yönde belirgin bir “siyasal hırsa” sahip olduğu bilinen Sayın Erdoğan’ın, içeride dış politika ağırlıklı siyaset yapma anlayışını bugün daha ileriye taşıma ihtiyacı içinde olduğu değerlendirilmektedir. Bunun, iktidarı, içerideki siyasal destek kayıplarını bu suretle telafi etmek istemeye iteceği kuvvetle muhtemel görülmektedir.
“Türkiye taviz vermeye açık” ifadesini, bu koşullarda düşünmek uygun olacaktır. Bu koşullar, AKP/Erdoğan iktidarının taviz vermesi muhtemel konuları ve muhtemel tavizin derecesini Türkiye için önemli kılmaktadır. Eğer Biden Yönetiminin Ortadoğu’da ekonomi ve diplomasi üzerinden mesafe almayı öngören bir yaklaşım içinde olmayı seçtiği düşünülürse, konunun (tavizin) Türkiye için önemli olmanın da ötesinde, kaygı verici olabileceğini de akla getirmektedir. Dış politikada sivil katılıma her zamankinden daha çok ihtiyaç var.
19 Mart 2021
[i] (Cumhuriyet, 19.3.21, s.1)